16 ліпеня ў журналісткі Ларысы Шчыраковай адбыўся ўжо другі за апошнія паўгады ператрус. Як гэта адбывалася, ў гумарыстычнай форме яна апісала ў сваім блогу.
Ларыса Шчыракова
Раніца. Яшчэ толькі сем ці каля таго. Скрозь сон чую нейкі шум каля сваёй брамы. Гамоняць, грукаюць. Выглядваю з другога паверха на вуліцу – ля плоту стаяць пяцёра мужчын. Пытаюся – што ад мяне трэба? Сярод іх бачу ўжо знаёмага опера. Усё ясна. Можна і не пытацца.
Губазавец, які браў удзел у папярэднім вобшуку сёлета 16 лютага, ляніва абапіраючыся на плот, падымае на мяне вочы і спакойна кажа:
– Фёдараўна, ператрус.
Ну трэба ж, думаю, такія вы гэтакія, хоць мову крыху падвучылі.
– Акэй, дзесяць хвілін.
– Не, дзесяць зашмат... Давайце накідвайце што-небудзь на сябе і адчыняйце.
Бягу ў спальню, хутка апранаюся і хаваю свой тэлефон, папярэдне яго адключаю. Хата вялікая, раптам не знойдуць. Хаваю не таму, што там нешта супрацьпраўнае, а таму што з якога перапуду я мушу аддаваць свой улюбёны айфон гэтым рабаўнікам. «Самсунг», які забралі ў лютым, яны дагэтуль не аддалі.
Адчыняю дзверы, запіраю сабаку ў вальеры. У хату заходзяць тры супрацоўнікі і двое панятых. Адзін Саша – сусед, гадоў пад 60, а другі сусед, Данілыч – сардэчнік, гадоў пад 80. Выглядае апошні не надта добра, наліваю яму шклянку (вады), і прапаную прысесці на канапу, каб ён заўчасна Богу душу не аддаў. Гэтыя дзядзькі, мусіць, мелі няшчасце сунуцца па пасёлку а сёмай раніцы, дзе іх і вылавілі губазаўцы. Саша на мяне вінавата глядзіць і апраўдваецца: маўляў, каб ён ведаў куды іх запрашаюць, ніколі б не пайшоў. Супакойваю сумленнага чалавека – кажу, што зла на яго не трымаю.
Знаёмы губазавец паказвае мне паперу – пастанову нейкага следчага Пупкіна, за нумарам адзін два тры чатыры пяць, дзе напісана, што ў маім доме можа быць нешта, што мае дачыненне да гэтай самай справы. Ну хто б сумняваўся, што ў кожным куце маёй хаты надзейна схаваныя доказы ўсіх магчымых злачынстваў.
– Фёдараўна, аддавайце мабільны і мы палюбоўна разыдземся, – кажа, пасміхаючыся, губазавец Павел. Ён так назваўся, хоць у пратаколе стаіць іншае імя, але якая розніца, як клічуць "чарцей".
– Дык няма мабільнага, далібог, – лямантую я. – Вы ж у мяне яшчэ ў лютым забралі і мабільны, і кампутар, і карткі банкаўскія – усё выграблі. Ды і зараз ідзе нейкая карніцкая аперацыя – рабаўніцтва дый годзе. Я ўсё з хаты звезла.
– Фёдараўна, не падманвайце. Вы можа тэхніку і звезлі, але мы дакладна ведаем, што тэлефон знаходзіцца ў хаце. Аддавайце па-добраму. Мы за вамі сочым і тэлефон дакладна тут.
– Ну воля ваша – шукайце, – уздыхаю я.
Пачынаецца ператрус. Хутка ў губазаўскія пакункі адпраўляюцца два здымачы «Кэнан», камера «Панасонік», вінчэсцер і сд-карты – дакладна такі самы набор, які міліцыянты забіралі ў мяне ў лютым і вярнулі толькі ў красавіку. І вось зноўку маё дабро адпраўляецца па другім коле ў ГУБАЗіК. Гэта мяне вельмі весяліць, стрэс крыху адступае. Думаю, можа папрасіць іх наступным разам не ехаць з ператрусам, а сказаць мне, каб я спакавала гэты гаротны набор і прывезла ім у офіс. Аддала, так бы мовіць, добраахвотна, раскаялася і паабяцала больш не займацца "злачыннай дзейнасцю", то бок журналісцкімі справамі.
Пытаюся: чаго гэтым разам прыперліся без амапаўцаў?
– Ну, думаем, што ўтрох дамо рады, – адказвае даўні знаёмы опер.
Гляджу на оперупаўнаважаных, на іх кіпучую працу і прыкідваю сабе іхні псіхалагічны партрэт. Хто гэтыя людзі, чаму служаць беззаконню, чытай – злу? Опер Павел – такі малады, пэўна, цынік. Язык падвешаны, але, падаецца, у катэгорыях «дабро і зло» наўрад ці разважае. Яму ўсё роўна – якія загады выконваць. Губазавец Аляксандр – у інтэлектуальным сэнсе будзе папрасцейшы, але ўжо вельмі ідэйны, гэткі хадзячы Салаў’ёў-Кіселёў-Азаронак у адным флаконе. Прамаўляе выключна прапагандысцкімі штампамі: «Прадалі Радзіму. Працуеце на палякаў і амерыкосаў. Скачаце пад іх дудку. Пішаце і здымаеце адзін бруд. Гранты заграбаеце». Спрабую тлумачыць, што задачай журналіста з’яўляецца інфармаванне, абарона простага чалавека і кантроль улады, і таму тое, што ён называе «паказваць адзін бруд» – гэта крытычныя матэрыялы, якія толькі на карысць людзям і ў цэлым грамадству. Як гарохам аб сцяну. З такім жа поспехам можна размаўляць са слупом.
Губазавец Павел тым часам тэлефануе, відаць, кіраўніцтву і кажа, што тэлефон я не аддала. На тым канцы яму загадваюць усё-ткі здабыць трафей. Павал пачынае пераконваць аддаць тэлефон. Ага, а мне чым карыстацца – як сыну патэлефанаваць, бацькам састарэлым? Да і блін ня хочацца каб чужыя людзі корпаліся ў маёй прыватнай інфармацыі.
– Ну што вы за людзі такія! – абураецца маёй незгаворлівасці Павел. – Колькі было выпадкаў: дай пароль ад дывайса і гуляй на ўсе чатыры стараны. Дык не, не аддаюць, ідуць у ізалятар галовы рыбіны есці. Ну што за дурасць такая! Навошта? Не разумею!
Вось і думаю: анягож табе, губазавец, зразумець, як людзі за свае ідэалы ахвяруюць уласнай свабодай, як гатовыя на жалезнай шконцы без матраца перабівацца, тыя ж галовы рыбіны есці. Ці нават наогул не есці нічога, а галадаць на знак пратэсту, супраць беззаконня і несправядлівасці – за тое, каб закон і справядлівасць нарэшце ўзялі верх.
Тым часам Павал кажа, што выкліча на падмогу яшчэ брыгаду сілавікоў, якія размяркуюць маю хату па сектарах і пачнуць паглыблены ператрус: уздыбяць падлогу, будуць ва ўсіх шафах шукаць падвойнае дно, з усіх вазонаў вытрасуць зямлю, усё раскруцяць. Маўляў, не хочаш пагрому, аддай тэлефон добраахвотна.
Рабіць няма чаго. Выходжу з пакою і прыношу тэлефон. Як кажуць, наце, падавіцеся!
Узрадаваныя аператыўнікі хутка запісваюць яго ў пратакол вобшуку, даюць мне распісацца і заяўляюць, што я мушу ехаць да іх на допыт. Новая перспектыва мяне крыху засмучае. Думаю, давядзецца адтуль ехаць у ізалятар, спаць на голай шконцы, есці рыбіныя галовы. Але што паробіш у такой сітуацыі? Пакую цёплыя рэчы, каб не на прутах жалезных спаць, і еду з аперамі на вуліцу Чырванармейскую ў губазаўскае прыстанішча.
Фото: фотогорода
На калідоры жанчына-міліцыянт перабірае мае рэчы (так як гэта робяць перад адпраўкай у ізалятар), што яшчэ болей умацоўвае мяне ў думцы, што сёння мне не начаваць дома. Потым загадвае пакласці іх у камеру захоўвання. Опер Аляксандр вядзе ў кабінет на допыт. Перад пачаткам фоткае мяне ў профіль і анфас. Упэўнена, што працэдура – незаконная, але крыку не падымаю, бо на душы трывожна ад няпэўнасці за маю бліжэйшую будучыню. Наступныя дзве гадзіны Аляксандр робіць выгляд, што адбываецца нейкі допыт мяне як сведкі, пры гэтым ён не называе ні артыкула, ні злачынства, наконт якога я мушу даваць сведчанні.
Па сутнасці, працягваецца прафілактычная гутарка, якую ён распачаў яшчэ ў мяне дома падчас вобшуку: «Вы і прадажныя і замбаваныя лялькаводамі з Польшчы і Расеі, вас падтрымлівае малы адсотак людзей – тыя самыя 3 адсоткі, якія выходзілі на пратэсты пасля выбараў. Большасць людзей жывуць сваім жыццём, ім не цікавая палітыка».
– Вось уявіце сабе, – разважае Аляксандр, – жыве сярэднестатыстычны чалавек ў Гомлі, атрымлівае добры заробак, тры разы ездзіць з сям’ёй на адпачынак – і нашто яму тыя перамены, нашто яму тыя пратэсты, жыццё і так удалося!
– Ага, славутыя "чарка і шкварка". А па сутнасці – рабства, бо кожны мала-мальскі "пры пагонах" скажа: не там стаіш, не туды ідзеш, не так галасуеш. – парырую я.
Вядзем доўгія і абсалютна бессэнсоўныя спрэчкі, бо маем розныя каштоўнасці. Паразумецца проста немагчыма. Таму ўключаю тактыку «ідэальная жонка» і пачынаю з усім пагаджацца:
– Вы – прадажныя, прадаеце радзіму, – безапеляцыйна заяўляе Аляксандр.
– Так прадаем: у раздроб і оптам, – адказваю.
– Вы замбаваныя замежнымі лялькаводамі.
– Канешне, кожны дзень з намі праводзяць пяціхвілінкі нянавісці па Оруэлу.
– Вы нядобрыя людзі, – не сунімаецца опер.
– Монстры, свалата, – ледзьве стрымліваючы рогат, кажу я.
Тактыка мае поспех, і Аляксандр, вычарпаўшы пералік усіх абвінавачанняў у мой адрас, нарэшце дапісвае пратакол допыту сведкі. З нашай двухгадзіннай размовы ў пратаколе ён пазначыў, што я працую там і там, жыву з сынам і ад паказанняў адмаўляюся на падставе артыкула 27 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. Ура!
Аляксандр вядзе мяне да выхаду, на калідоры бачу калегу Яўгена Меркіса і міжвольна радуюся, бо ўбачыць у гэтым "бестыарыі" вольналюбівага па духу чалавека вельмі прыемна. Аляксандр выпускае мяне на вуліцу і на развітанне кажа, што праз тры месяцы зноў пабачымся. Ледзь стрымалася, каб не сказаць:"Ціпун табе на язык!".
Дома ўвечары даведваюся, што опер Павел сфатаграфаваў майткі ў маёй спальні. І гэты фотаздымак імгненна з’явіўся ў адным з памыйных тэлеграм-каналаў. Узгадваю як у мяне дома ён пафасна кінуў: «Слова афіцэра!». Во гэта аказаўся афіцэр! Я ўжо не кажу, што выкладваць фота з маёй хаты абсалютна незаконна, нават калі мае майткі і маюць дачыненне да той крымінальнай справы, якую яны нібыта расследуюць.
Апроч таго, з маральнага пункту гледжання - ну проста "фі" - як аператыўнік, афіцэр з установы з гучнай назвай «Упраўленне па барацьбе з арганізаванай эканамічнай злачыннасцю» падчас вобшуку бегае па хаце і фатаграфуе майткі. Карацей, дно з некалькімі слаямі.
У хаце губазаўцы забылі стос пакункаў для адабраных рэчаў: на нядобрую памяць, відаць.
PS. Дарма пляткарылі губазаўцы ў памыйных тэлегам-каналах. Майткі былі пасля прання, чыстыя. У адрозненне ад іх сумлення і «слова афіцэра», якое каштуе менш за чыстыя, і нават брудныя майткі.
Ларыса Шчыракова (фота аўтара),
Гомельская вясна